Bu yazımızda “Finansal Rasyo Analizi Nedir?” sorusunun cevabını sizler için derlemeye çalıştık. İşletmelerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için sahip olmaları gereken en önemli kaynakların başında finansal kaynaklar gelmektedir. Finansal rasyo (oran) analizi işletmelerin borçluluk durumlarını, faaliyet performanslarını, kaynak kullanım performanslarını ve nakit akış performanslarını analiz edebilmelerini sağlar. İki ya da daha fazla finansal veri arasındaki ilişkiyi inceleyerek işletmelerin belirli alanlardaki performansları hakkında bilgi sahibi olmalarını sağlayan finansal analizler, gerçek bilanço kalemleri ile gerçekleştirildiğinde ve farklı oranlar birbirleri ile birlikte değerlendirildiğinde, işletmelerin stratejik hedeflerini gerçekleştirebilmeleri için neler yapabileceklerini ve kapasitelerini ortaya koyabilecekleri sonuçlar verebilmektedir.
Bu bağlamda likidite oranları, mali yapı oranları, faaliyet oranları ve karlılık oranları karar vericiler için işletmelerin durumu hakkında fikir sahibi olabilmelerini sağlamaktadır. Likidite oranları işletmelerin kısa vadeli yükümlülüklerini yerine getirebilme yeteneğini ölçerken özellikle kısa dönemli atılacak adımlarda işletmelere yol göstermektedir. Bunun yanında faaliyet oranları ise kısa vadeli yükümlülüklerin yanında işletmelerin tüm yükümlülüklerini görüntüleyebilmelerini, bu sayede kararlarını daha uzun vadeli bir bakış açısıyla değerlendirmelerini sağlamaktadır. Faaliyet oranları ise işletmelerin varlıklarını ne kadar verimli kullandıklarını analiz etmek için kullanılmaktadır. Değer zinciri analizi ile birlikte değerlendirildiğinde işletmelerin düzeltebilecekleri zayıf yönlerini ve geliştirebilecekleri güçlü yönlerini keşfetmelerini sağlayabilir. Karlılık oranları ise işletmelerin gelir elde etme kabiliyetlerini analiz etmek için kullanılmaktadır.
Finansal Rasyo (Oran) Analizi Neden Yapılır?
Değişen çevre koşullarına uyum sağlayabilmek ve başarıyı sürdürülebilir kılmak için insan kaynağına, temel kaynaklara, teknolojiye ve ARGE’ye yatırım yapmak kaçınılmazdır. Ancak finansal kaynaklardaki durum göz ardı edilerek yapılacak yatırımlar işletmeleri başarıdan ziyade başarısızlığa da götürebilir. Dengeli skor kartı, OKR gibi uygulamalarda uzun dönemli hedeflere ulaşmak için öncelikle finansal hedeflerin gerçekleştirilmesi gerektiği varsayımından yola çıkarak özellikle finansal verilerin doğru bir şekilde değerlendirilerek, bu oranların kısa ve uzun dönemli kararlara ışık tutması gerekmektedir. Dolayısıyla işletmelerin yeni bir karar, yeni bir yatırım yapmadan önce işletmenin borçluluk durumu ve bu borçları ödeme yeteneği, ekstra kapasite yatırımı yapmadan önce mevcut kapasitenin verimli kullanılıp kullanılmadığı, uzun dönemli yatırımlarda işletmelerin zaman zaman borç yükü altına girip girmeyeceği, yapılacak yatırımların mevcut karlılığın üzerine ekleme yapıp yapmayacağı gibi unsurlar değerlendirilmeli; bu doğrultuda alınacak olan stratejik karar alternatifleri gerçek bilanço kalemleri ile gerçekleştirilen finansal oran analizleri ışığında tekrardan değerlendirilmelidir.
Finansal Rasyo (Oran) Nasıl Yapılır?
Finansal rasyo (oran) analizini gerçekleştirmek için küresel standart olarak uygulanan oran formülleri bulunmaktadır:
Likidite Oranları
Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Asit – Test Oranı = (Dönen Varlıklar – Stoklar) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Nakit Oranı = (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler) / Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Stok Bağımlılık Oranı = (Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar – (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler)) / Stoklar
Mali Yapı Oranları
Kaldıraç Oranı = Kısa ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar / Aktif Toplamı
Finansman Oranı = Öz Kaynaklar / Kısa ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
Borç / Öz Sermaye Oranı = Kısa ve Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar / Öz Kaynaklar
Otofinansman Oranı = (Kâr Yedekleri – Geçmiş Yıllar Zararları) / Ödenmiş Sermaye
Faizin Kazanılma Sayısı = Faiz ve Vergi Öncesi Kâr / Finansman Giderleri
Maddi Duran Varlıklar / Öz Sermaye Oranı = Maddi Duran Varlıklar / Öz Kaynaklar
Duran Varlıklar / Devamlı Sermaye Oranı = Duran Varlıklar / (Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar + Öz Kaynaklar)
Devamlı Sermayenin Bağımlılık Oranı = (Stoklar + Ticari Alacaklar – Ticari Borçlar) / Devamlı Sermaye
Faaliyet Oranları
Alacak Devir Hızı = Kredili Net Satışlar / Ticari Alacaklar
Ortalama Tahsil Süresi = 360 / Alacak Devir Hızı
Maddi Duran Varlıklar Devir Hızı = Net Satışlar / Net Maddi Duran Varlıklar
Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stok
Stok Değişim Süresi = 360 / Stok Devir Hızı
Aktif Devir Hızı = Net Satışlar / Aktif Toplamı
Ticari Borç Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Ticari Borçlar
Karlılık Oranları
Mali Rantabilite = Net Kâr / Ortalama Öz Sermaye
Ekonomik Rantabilite = Vergi ve Faiz Önceki Kâr / Pasif Toplamı
Hisse Başına Getiri = Net Kâr / Dolaşımdaki Hisse Senedi Sayısı
İş Hacmi Rantabilitesi = Faaliyet Kârı / Net Satışlar
Brüt Satış Rantabilitesi = Brüt Satış Kârı / Net Satışlar
Dönen Varlık Rantabilitesi = Net Kâr / Dönen Varlıklar
Kümülatif Kârlılık Oranı = Dağıtılmamış Kâr / Aktif Toplamı
Finansal rasyo (oran) analizinde kullanılan oranların sonucunda çıkan ortalamalar sektörel ortalamalara göre değerlendirilmelidir. Sektörlerin dinamiklerine göre sektör ortalamaları farklılık gösterebilmektedir. Dolayısıyla finansal oranlar için belirlenmiş standartların dışında sektör dinamikleri de göz önüne alınmalıdır. Bu doğrultuda TCMB’nin açıkladığı sektör ortalamaları işletmelere elde ettikleri analiz sonuçlarını yorumlayabilecekleri bir imkan sunmaktadır.
Bunun yanında finansal oranlar karar almada tek başına etkili olmayabilir. Elde edilen sonuçların diğer oranlarla birlikte değerlendirilmesi, karşılaştırmalı bilanço analizi ile birlikte yorumlanması her zaman için daha sağlıklı sonuçlar verecektir.
STRATEJİ360’ta Finansal Rasyo (Oran) Senaryo Analizi
STRATEJİ360’ta finansal rasyo (oran) senaryo analizi sektör dinamikleri göz önünde bulundurularak hazırlanmıştır. TCMB verileri ışığında hazırlanan analiz uygulamasında işletmelerin sonuçları TCMB’nin 10 yıllık sektör ortalamaları ile kıyaslanarak yorumlanmaktadır. Bu sayede işletme finansal anlamda sektör ile kendisini kıyaslama imkanı bulmaktadır.
Bunun yanında karmaşık yapıdan arındırılarak hazırlanan uygulamada tüm bilanço ve mali raporlardan ziyade sadece oranlar için ihtiyaç duyulan kalemlerin sisteme girilmesi yeterli olmaktadır. Uygulama ayrıca işletmelere farklı senaryoları da analiz edebilmeleri açısından birden fazla kere veri girişine müsaade ettiğinden işletmelerin farklı senaryolarla ilgili durumları analiz edebilmelerini sağlayabilmektedir.
